Januari 2020 verscheen Stip op de horizon, een rapport dat voor de ouderenzorg en thuiszorg in de provincie Groningen zicht geeft op de ontwikkeling van de zorgvraag die zich vertaalt in de behoefte aan meer zorgmedewerkers. Het rapport kwam onder de vlag van topic 5 (Kennisverzameling) van het Convenant tot stand, met ondersteuning van Zorgplein Noord, onder gelding van de actielijn Kennis & Informatie. Dit artikel geeft een beknopte samenvatting.
Model zorggebruik
Het rapport is tot stand gekomen met ondersteuning van het onderzoeksinstituut Prismant dat gebruikmaakt van het onderstaande model.
Het rapport begint met de verwachte demografische en epidemiologische ontwikkelingen. De conclusies laten zich raden: het straatbeeld verandert aanzienlijk, doordat het aandeel 65-plussers in de hele provincie met bijna een derde toeneemt en de beroepsbevolking (tussen 20 en 65 jaar) daarentegen met zo’n 8 à 10% afneemt. Groningen-stad vormt op dit beeld een uitzondering. Het zorggebruik zal, zeker voor de leeftijdsgroepen boven 75 jaar gezamenlijk ongeveer verdrievoudigen. Dit zorggebruik zal zich zowel bij mensen thuis voltrekken als in de verpleeghuizen.
Wat betekent dit voor het potentieel aan professionele medewerkers? Heel wat! In de afgelopen vier jaar is onmiskenbaar een stijgende instroom van nieuwe medewerkers gerealiseerd. Maar die wordt deels weer teniet gedaan door een hoge uitstroom. Relatief stromen veel jonge mensen (<25 jaar) om allerlei redenen weer uit. De netto-verhouding tussen instroom en uitstroom is ongunstig: over drie jaar 0,3%. Anders gezegd: zorgaanbieders slagen er niet goed in medewerkers vast te houden.
Conclusie: er ligt een kwantitatieve opgave van jewelste! De eerstkomende jaren gaat het om zo’n 600 full time medewerkers per jaar. In dat aantal is het verwachte tekort van medewerkers op niveau 2 het grootst.
Scenario’s
Aan de hand van enkele scenario’s is uitgewerkt waarmee de regio haar kwantitatieve opgave kan verkleinen. Hiermee krijgt de regio zicht op de knoppen waaraan zij kan draaien en welk effecten daarvan uitgaan. De scenario’s zijn:
- de deeltijdfactor verhogen ofwel elk deeltijdcontract met 2 uur verhogen
Hiervan gaat een groot effect uit; een afname van het tekort met 63%. - de uitstroom verminderen met 10%
Afname tekort: 23% - het verzuim verminderen met 1%
Elke procent vermindering leidt tot 4% afname van het tekort. - de instroom in opleidingen met 20% verhogen
Het tekort vermindert met 20%. - het realiseren van administratieve lastenverlichting. Volgens een onderzoek van Berenschot (juli 2019) bedraagt de administratieve last voor de langdurige zorg 35%.
In dit scenario zijn drie varianten doorgerekend. De hoogste variant houdt in dat medewerkers (niveau 1, 2 en 3) 2,6 uur minder administratief werk hoeven doen en verpleegkundigen (niveau 4 en 6) 3,2 uur minder. Daarmee zou het tekort aanzienlijk worden teruggebracht van -587 naar -102.
De behoefte bestaat om nog meer scenario’s te formuleren en door te rekenen, onder meer de doorwerking van krimp en de effecten van instroom van allochtone medewerkers.
Dialoog en inzichten
Over de verzamelde cijfers heeft een eerste dialoog plaatsgevonden. Daaruit kwamen de volgende aanbevelingen:
- herbezinning op de huidige formatieplannen, vooral op de gewenste formatie-opbouw
- terugdringen uitstroom in het algemeen, maar in het bijzonder van uitval jonge mensen door meer ruimte te bieden voor leren;
- aan de slag met ziekteverzuim;
- er is tevredenheid over de gerealiseerde instroom, maar mogelijk moet toch nog meer worden ingezet op het verbeteren van het imago;
- samenwerking op het gebied van wonen en zorg, vooral om wonen en zorg thuis te ondersteunen met inzet van coöperaties en zorg en het realiseren van geclusterd wonen met volledig pakket thuis (vpt) of een modulair pakket thuis (mpt);
- versterking inzet zorgtechnologie;
- herbezinning op functiegebouw op basis van de trends en ontwikkelingen maar ook vanuit het perspectief dat huidige organisatievormen op de langere termijn niet houdbaar zijn.
Vervolg
De gerezen inzichten zijn vertaald in maatregelen die zijn vastgesteld en inmiddels successievelijk worden uitgerold.
