Holistisch perspectief vergt samenwerking

Door John Pijpker

Geplaatst op

10 november, 2020

Het aantal ouderen neemt in hoog tempo toe en de zorg voor deze ouderen wordt steeds complexer.  Mensen blijven zo lang mogelijk thuis wonen en pas als het echt niet meer kan, de zorg ontoereikend is, verhuizen zij naar het verpleeghuis. En complexe zorg betekent dat er veelal sprake is van meerdere ziektebeelden en een hoge mate van kwetsbaarheid. Dit vereist meer kennis voor alle bij de zorg betrokken medewerkers.

Cijfers
In een fraaie publicatie van Actiz (mei 2020) is te lezen dat tot 2040 de behoefte aan plaatsen in het verpleeghuis verdubbelt van ruim 120.000 bewoners in 2017 naar ruim 240.000 in 2040. Om in de komende twintig jaar zorg te kunnen bieden aan die verpleeghuiscliënten moet het aantal ouderenzorgbanen ook ongeveer verdubbelen. In een, zelfs krimpende, beroepsbevolking is dat een enorme uitdaging. Een groter deel van de beroepsbevolking zal dus in de ouderenzorg werken om de benodigde zorgbanen te vervullen. Deze groeicijfers moeten nog worden geplaatst naast de spanning op de (woning)bouwmarkt. Er is nood aan verpleeghuisplekken, maar ook aan woningen die geschikt zijn om zo lang het kan zelfstandig te blijven wonen.

Terugkijkend
Ik ga al wat langer mee in het wereldje van de gezondheidszorg/ouderenzorg. Daardoor maakte ik al veel ontwikkelingen en veranderingen mee. Toen ik in 1979 als leerling ziekenverzorgde  in het verpleeghuis begon, kwamen nieuwe bewoners met de koffer in de hand binnen lopen. We pasten gedifferentieerd verplegen toe, het  stadium van dementie was leidend. Hierdoor kenden we een begeleidingsafdeling, een verzorgingsafdeling en een verpleegafdeling. Cliënten werden soms twee tot drie keer intern overgeplaatst. Sinds die jaren is er veel veranderd: het medisch model van toen  heeft zich geleidelijk meer ontwikkeld naar een psychosociaal model. Het belang van de bewoner/cliënt gaat voor dat van de instelling en de betekenis van het wonen is veel meer op de voorgrond getreden. Medisch en paramedisch handelen vinden aanvullend plaats en zijn afgestemd op de behoefte van de bewoner.

Vooruitkijkend
Verandering is regel geworden. Dit maakt het werk ook boeiend, spannend en uitdagend.

We vinden nu dat met andere vormen van zorg en wonen beter tegemoet gekomen kan worden aan de wensen en behoeften van ouderen, dan alleen met de nu gebruikelijke verpleeghuislocaties. Ook rollen en functies zijn veranderd. Dit komt mede door een andere kijk op gezondheid, waarin niet de ziekte centraal staat maar veerkracht en zelfmanagement. Persoonsgerichte zorg en ondersteuning krijgt betekenis door vooral in te haken op wensen van mensen voor een betekenisvolle dag. De essentie is: speel in op de boventonen van betekenis en plezier in plaats van op de ondertonen van pijn en verlies.

Nieuwe taken zijn bijvoorbeeld het vervullen van een poortwachtersrol, signalering en samenwerken met mantelzorgers/vrijwilligers. De zorg rondom de cliënt en zijn netwerk wordt veel persoonsgerichter. Ook technologie maakt zijn opmars. E-health is het sleutelwoord en dan gaat het om bijvoorbeeld beeldcommunicatie, monitoring, zelfzorg, robotisering en allerlei digitale platforms voor medische samenwerking. We gaan meer op afstand werken.

Samenwerken op basis van ieders professionele inbreng
In de 11 jaar dat ik verpleegkundig specialist  ben is mijn functie behoorlijk veranderd. Werkte ik in het begin met name onder supervisie van de toenmalige verpleeghuisarts, nu werk ik geheel zelfstandig. Als het nodig is, kan ik een specialist ouderengeneeskunde raadplegen en dat doe ik ook geregeld. Ik weet wat ik kan en ken mijn grenzen. Als verpleegkundig specialist ga ik een behandelrelatie aan met de cliënt en werk ik zowel individueel als in multidisciplinair verband. Ik  verbind medische behandeling met een verpleegkundige behandeling bij zorg voor de ziekte en de zieke. Mijn perspectief is holistisch, vergelijkbaar met wat mevrouw Machteld Huber bedoelt met positieve gezondheid.

Ik verwacht dat dit in de toekomst niet anders zal zijn. Samenwerken is daardoor het sleutelwoord; ieders expertise weegt mee. Ik voorzie voor de verpleegkundig specialist een verbindende rol om te bevorderen dat de samenwerking binnen het medisch team en ook met het behandelteam zo soepel mogelijk verloopt. Ook ondervind ik het belang van samenwerking met huisartsen en specialisten van de ziekenhuizen.

LeerKRACHT
Mijn stelling is dat bij goede samenwerking de leerKRACHT toeneemt. Anders gezegd: mensen leren door het delen van kennis en ervaringen meer en beter van elkaar. De hierboven geschetste vooruitzichten betekenen dat leren belangrijk is. Want door leren wordt niet alleen je kennis over nieuwste ontwikkelingen vergroot, maar ontwikkel je ook vaardigheden en gedragingen die nodig zijn voor goede samenwerking. En is het ook nog eens goed voor je netwerk. Leren hoort bij het holistische perspectief en hoort dus bij samenwerken.