De Commissie Werken in de zorg dankt haar bestaan aan het actieprogramma Werken in de Zorg dat door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in maart 2018 is uitgebracht. Hierin vertelt het kabinet hoe het de personeelstekorten in de zorg wil aanpakken. De commissie Werken in de Zorg (hierna: Commissie) werd ingesteld om voorstellen te doen over de wijze waarop de (toenemende) personeelstekorten in zorg en welzijn zijn terug te dringen. VWS heeft de commissie verzocht om in 2020 het accent te leggen op de actuele lessen die (kunnen) worden geleerd door de coronacrisis. In oktober verscheen het advies Onderwijsvernieuwing en leven lang ontwikkelen (hierna Advies), onder meer gericht aan de partners in de regio’s. Wat staat daarin?
Kernvraag
Het Advies is opgesteld aan de hand van de kernvraag welke lessen te leren zijn van de ervaringen die zijn opgedaan in de eerste golf van de coronacrisis. De geleerde lessen moeten ten goede komen van de regionale en landelijke aanpak van tekorten op de arbeidsmarkt aan functies voor zorg en welzijn.
Samenvatting
Een samenvatting van de adviezen staat op bladzijde 4, geordend in (1) quick wins, (2) adviezen aan de regionaal samenwerkende partijen en (3) adviezen aan de landelijke partijen. Alle adviezen in imperatief of, laten we hier zeggen, aanbevelende stijl.
Paradigmashift
Over het geheel spreekt de Commissie van een wenselijke paradigmashift op het raakvlak van onderwijs en zorgpraktijk: voor het opleiden en kwalificeren van medewerkers is er grote behoefte aan een soepel en basaal systeem, in plaats van een doorwrocht maar tegelijk ook uitgesponnen stelsel.
Verbindingen
In het land maken velen zich sterk voor onderwijsvernieuwing en het realiseren van een betere aansluiting op de arbeidsmarkt. De Commissie doet haar best om verbindingen daarmee te leggen, waar dit van belang is. Zo is de verwijzing naar de publicatie Schijnwerper 2020 de moeite waard. Zie onderstaande link. Andere verwijzingen worden later in dit artikel genoemd.
Download: Schijnwerper 2020 (.PDF)
Snel
Op bladzijde 5 (Geleerde lessen) staat vijf keer het woord snel of sneller. Dit adjectief volgt onmiskenbaar uit de opvatting dat nu te weinig en te langzaam wordt ingespeeld op mogelijkheden die er wél zijn. Er kan veel meer worden ingehaakt op de behoefte aan keuzedelen en gecertificeerde leereenheden, ook al werken geldende regelingen van het opleiden en kwalificeren van medewerkers in het mbo daaraan niet mee.
Hybride docent
De Commissie adviseert om de hybride docent als norm te nemen. Hybride docenten zijn mensen die twee functies combineren. Zorg als voorbeeld: enerzijds werkt de vrouw1 in de zorg, anderzijds als docent in het onderwijs. Het mes snijdt aan twee kanten: de docent werkt in de praktijk en geeft gestalte aan leren, zowel in die praktijk als op school.
Basisberoepen
De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) adviseert in zijn rapport De B van bekwaam (oktober 2019, zie link) te komen tot basisberoepen, die worden aangevuld met een persoonlijk portfolio. Dat is een officieel document waarin de individuele groei van zorgverleners, onder meer door het volgen van opleidingen en het behalen van deelcertificaten wordt geregistreerd. Een persoonlijke portfolio maakt een gepaste inzet van individuele zorgverleners in de praktijk mogelijk. Tegelijkertijd geeft het meer bescherming aan patiënten omdat inzichtelijk is wat iemand kan.
De Commissie steunt de denkrichting van basisberoepen, maar beschrijft ook een aantal aandachtspunten.
Download: De B van bekwaam (.PDF)
Nationale zorgklas
De Nationale Zorgklas is een landelijk initiatief dat is bedoeld om extra hulpkrachten in de zorg binnen korte tijd op een verantwoorde wijze klaar te stomen voor werken in de zorg. Dat gebeurt aan de hand van een Online Trainingsprogramma waarin vakdocenten een digitale klas met gescreende cursisten van de essentiële kennis en richtlijnen voorzien. In Noord-Nederland zijn Noorderpoort en ROC Friese Poort samenwerkingspartners.
Tot slot: Mindshift
Te midden van analyses, beschouwingen, verwijzingen en adviezen staat op bladzijde 14 de volgende alinea:
De mindshift zou zich nadrukkelijk moeten uitstrekken tot het leren in zorgorganisaties. De scheiding van leren en werken is immers kunstmatig. Leren doe je vooral door te doen. Het impliceert samenwerken, kritisch denken, analyseren, reflecteren. Leren is een sociaal gebeuren. Dat doe je het beste in een cultuur waarin vragen stellen, fouten maken en improviseren de norm is in plaats van een taboe. Dit lijkt ingewikkeld in een omgeving waar mensenlevens in het geding zijn. Toch zal ook de zorgsector een vertaling moeten maken van deze principes naar een eigen, veilige leercultuur.
Niets aan toe te voegen!
1 Of man
