Download hier het artikel: CanMEDS-rollen in de praktijk van de ouderenzorg
Download hier het volledige handboek: CanMEDS-rollen handboek
V&VN maakt in haar beschrijving van de zorgprofessional 2020 gebruik van de ordening in zeven competentiegebieden, gebaseerd op de bloem van de CanMEDS (Canadian Medical Education Directions for Specialists).
Het hart van de figuur is de zorgprofessional als zorgverlener (in de bloem afgebeeld in het midden van de bloem). Alle andere bekwaamheden raken aan die centrale rol en krijgen er richting door.
De competentiegebieden zijn in het beroepsprofiel van V&VN grondig en gedetailleerd uitgewerkt. Hier volstaan we met korte samenvattingen. Overal waar zij en haar staat wordt tevens hij en zijn bedoeld.
1. Vakinhoudelijk handelen: de zorgprofessional als zorgverlener
De zorgverlener bouwt aan een persoonlijke en nuttige relatie met de cliënt. Zij wint en bestendigt het vertrouwen van de cliënt. Op deze manier is sprake van een onmisbare basis. De zorgprofessional heeft een sterke antenne en onderhoudt daarmee haar inlevingsvermogen. Zij is altijd op zoek naar de vraag achter de vraag. De zorgprofessional weegt de mogelijkheden en wensen van cliënten en betrekt in haar afwegingen de sturing van de cliënt en de inbreng van naasten. De behoeften kunnen worden geordend in vier gebieden van het menselijk functioneren: het lichamelijke, het psychische, het functionele en het sociale.
2. Communicatie: de zorgprofessional als communicator
Professionele communicatie is gestoeld op herhaaldelijk te maken inschattingen over wie, naast de cliënt, de betrokkenen zijn en op welke manier de communicatie daarmee het best kan plaatsvinden. De zorgverlener overziet het netwerk van en rondom de cliënt, bestaande uit familieleden, andere mantelzorgers en vrijwilligers. De communicatie moet passen bij de aard van hun betrokkenheid bij de cliënt en de zorg en dienstverlening die wordt afgesproken.
3. Samenwerking: de zorgprofessional als samenwerkingspartner
De zorgprofessional overziet het netwerk van en rondom de cliënt. Zij beschouwt haar eigen rol als dienend aan dat netwerk. Een valkuil is om geleidelijk te veel zaken naar zich toe te trekken en haar eigen rol en positie daardoor te groot te maken. In het multidisciplinair overleg overziet de zorgprofessional de posities van de deelnemers als ook de manier van benadering en bejegening. Samenwerken vergt van de zorgprofessional tact en inzicht in de eigenaardigheden van deelnemers.
4. Kennis en wetenschap: de zorgprofessional als reflective professional
Zorgprofessionals kunnen goed nadenken en evalueren. Zij zijn vertrouwd met altijd leren. Aanwezige kennis en vaardigheden worden in de praktijk getoetst en bijgesteld: al doende leren. De zorgprofessional leert daarnaast zo nodig door het volgen van formele leertrajecten. Maar het meest nog wisselt ze kennis en ervaring uit met collega’s, bijvoorbeeld door casusbesprekingen, intervisie, klinische lessen en intercollegiale toetsing. Overigens zijn zorgprofessionals in staat om bijdragen te leveren aan het leren van studenten.
5. Maatschappelijk handelen: de zorgprofessional als gezondheidsbevorderaar
In deze rol toont de zorgprofessional vooral haar signalerende en adviserende talenten. In de afstemming van zorg en ondersteuning gaat het niet alleen over de beperkingen, maar evenzeer over de mogelijkheden. Het risico van een belerende houding ligt op de loer. Signalen en adviezen moeten passen in de stevigte van de relatie met de cliënt. De zorgprofessional beschikt over geschikt voorlichtingsmateriaal.
6. Organiseren: de zorgprofessional als organisator
De zorgprofessional is een organisatietalent. De woorden doelbewust (doelen zijn helder), doelmatig (de kortste weg) en doelgericht (zorgen dat je de doelen raakt) zijn van toepassing. De organisatie en coördinatie van de zorg is niet denkbaar zonder een vaardige benutting van ICT en technologie. Zij loopt in de pas met de innovatieve capaciteit van de organisatie waarvoor ze werkt.
7. Professionaliteit en kwaliteit: de zorgprofessional als professional
De zorgprofessional werkt volgens geldende standaarden, geldende regels en protocollen. De permanente vraag is: doe ik de goede dingen, doe ik de dingen goed?
Professionaliteit blijkt tevens uit het tonen van beroepseer en beroepstrots.
CanMEDS is een prachtige kapstok voor leren & ontwikkelen, zowel individueel als in teamverband. In de dialoogsessie en werksessies zal vooral het leren in teams wordt uitgewerkt.
