In het najaar van 2021 hebben vijf organisaties voor ouderenzorg meegedaan aan de Serious Game ‘Samen Voor Duurzame Zorg’. Dit spel is ontwikkeld door Kennisland in opdracht van De Hoven en NNCZ, gefinancierd vanuit de transitiegelden Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Medewerkers en bewoners van De Leyhoeve, Oosterlengte, NNCZ, Meander en De Hoven hebben, onder leiding van medewerkers van Kennisland, op vijf avonden een dialoog gevoerd aan de hand van een aantal prikkelende scenario’s. Deze scenario’s waren onderdeel van het verhaal van een steeds kwetsbaar wordende oudere. Bij elk scenario werden de deelnemers uitgedaagd om ingewikkelde keuzes te maken in de zorg voor deze oudere. Dat leidde tot interessante discussies waarin bestaande denkbeelden op een prettige manier kritisch tegen het licht werden gehouden. Over een ding waren bijna alle deelnemers het eens: in de toekomst is de zorg voor kwetsbare ouderen echt heel anders georganiseerd. Maar hoe dan? Daarover liepen de meningen uiteen.
Techniek
“Het gesprek is belangrijk. Ik merk bij mezelf een afkeer van technologie, maar hoe meer ik erover praat, hoe meer ik de voordelen ervan inzie.”
Op de vraag of techniek een oplossing is voor het dreigende zorgtekort kwamen verschillende antwoorden. Technische ondersteuning kan helpen om langer zelfstandig te blijven. Maar het kan ook betekenen dat er minder sociaal contact is. De vraag is ook aan welke techniek behoefte is. Hulp bij het wassen bleek voor de een bij uitstek een voorbeeld van gewenst menselijk contact terwijl het voor de ander juist datgene was wat men het liefst alleen blijft doen. Kennis over de technische mogelijkheden bleek minder groot te zijn dan gedacht.
Mantelzorger
“Het mes snijdt aan twee kanten. Mantelzorgers kunnen helpen met welzijnstaken en worden tegelijkertijd ontzorgd.”
Bij een tekort aan professionele zorgmedewerkers komen al snel de mantelzorgers in beeld. Veel zorg was er voor overbelasting en overvraging van mantelzorgers. Veel deelnemers zagen kansen in de inzet van jeugd in samenwerking met mantelzorgers. Maar wel op vrijwillige basis. De kunst van het verleiden dus.
Soberder
“Er hangt een negatief beeld rond de pyjamadag, iets met ‘in je vieze luier blijven zitten’. Dat is niet de bedoeling, maar als we het anders benaderen zoals ‘onesie-dagen met Netflix en chill’ dan zou het kunnen.”
Misschien moeten we ook maar wennen aan een soberder zorgaanbod. Dat vonden velen geen gekke gedachte. De huidige zorg is kwalitatief erg goed, misschien wel te goed om in deze vorm te blijven geven. Minder zorg hoeft ook niet per definitie slechtere zorg te zijn. Maar wie echt zorg nodig heeft moet dat wel kunnen blijven krijgen zonder dat er ongelijkheid ontstaat tussen rijk en arm.
Duurzaam netwerk
“Hoeveel kun je aan een vreemde vragen?”
Een hecht sociaal netwerk in de buurt waar je als kwetsbare op terug kan vallen werd door een meerderheid als een ideaal gezien. Maar wel een ideaal waar grote twijfels aan hangen. De kans dat uiteindelijk enkelen opdraaien voor de zorg lijkt groot. De kunst is vooral om zo’n sociaal netwerk duurzaam te organiseren. Maar dan zou het wel enorm kunnen bijdragen aan het langer thuis blijven wonen.
Wat kan anders?
“Als we boodschappen binnen tien minuten thuis kunnen laten bezorgen, kunnen we dan ook niet zo’n systeem ontwikkelen voor hulpvragen?”
In het laatste scenario kwam vooral naar voren dat er een groot gevoel is dat doorgaan met de huidige manier van zorgen voor kwetsbare ouderen niet houdbaar is. Het moet echt anders. En dat vergt een andere manier van kijken naar de zorg. Niet door je te richten op wat niet meer kan, maar juist door te kijken wat op een andere manier kan. En dan blijken er soms verrassende mogelijkheden te zijn.
Iedereen doet mee
“Je moet wel anders gaan denken. Leuk om met elkaar hieraan te werken! We beseffen nu meer dat het moet, en we moeten gaan verzinnen wat het andere zou kunnen zijn.”
Het leuke van het ‘spelen’ van het spel is dat het een heel lastig onderwerp goed bespreekbaar maakt. En dat iedereen vanuit zijn eigen perspectief kan bijdragen aan de dialoog. Bovendien maakt het erg inzichtelijk welke verborgen ideeën er leven over wat goed zorgen is en hoe persoonlijk dat soms kan zijn.
Ook Serious Game spelen?
Het spel is beschikbaar voor iedereen die het wil spelen. Er komt een handleiding bij zodat het gebruikt kan worden om in teams, in cliëntenraden of in overleggen met de buurt met elkaar in gesprek te komen over goed zorgen voor elkaar in de toekomst, ook als daarvoor de huidige middelen beperkt worden. Het levert geen kant-en-klare oplossingen, maar opent wel ruimte waarin andere perspectieven een kans kunnen krijgen. En, misschien wel het belangrijkste, het geeft iedereen een stem daarin!
De vijf deelnemende organisaties gaan met Kennisland nog een afsluitende bijeenkomst organiseren waarin de uitkomsten van de verschillende sessies met elkaar worden vergeleken. Vanwege corona moest deze bijeenkomst uitgesteld worden.
Wie interesse heeft in het spel kan contact opnemen met Enne Feenstra (e.e.feenstra@dehoven.nl)
