Toekomst is het thema op deze website van deze maand. Voor de meest nabije toekomst is het van belang het vorige week verschenen Coalitieakkoord 2021 – 2025 onder ogen te zien. De vier partijen die dit hebben opgesteld zullen naar alle waarschijnlijkheid in de komende jaren de Nederlandse regering vormen. Het is afwachten voor hoe lang, maar dat is altijd zo. Het leek me goed om te kijken naar wat in het coalitieakkoord staat over de gezondheidszorg en ouderenzorg. Hoofdstuk 6 – Gezondheid – gaat daarover. Het eerste deel behandelt de Gezondheidszorg en het tweede deel de medisch-ethische vraagstukken. Ook de paragraaf Volkshuisvesting is van belang. En er is een belangrijke bijlage die gaat over de financiën. Dit artikel biedt een selectie van tekstdelen die in meerdere of mindere mate betrekking hebben op de ondersteuning, het welzijn en de zorg van ouderen. De laatste paragraaf wijkt af, omdat deze een enigszins geopinieerde samenvatting is.
Financiën
In de bijlage financiën van het coalitieakkoord staat op bladzijde 44 de volgende zin: …neemt de coalitie maatregelen om de sterk groeiende zorguitgaven af te vlakken. Die afvlakking blijkt uit het volgende staatje. In het Kamerdebat, op 16 december, werd veelvuldig gesproken over een bezuiniging van 5 miljard. De coalitiepartijen spreken dat tegen en noemen het een afvlakking van de groei.
| VI Gezondheid | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | Structureel |
|---|---|---|---|---|---|
| Alle bedragen (x 1 miljoen) | 785 | 1.495 | 1.226 | 42 | -4.519 |
| Zorg | 545 | 1.195 | 866 | -268 | -4.819 |
| Intensivering pandemische paraatheid | 240 | 300 | 360 | 310 | 300 |
Inleidende tekst: Gezondheidszorg
Gezondheid is voor iedereen van groot belang. Dat realiseren we ons des te meer door de coronacrisis. Iedereen moet zeker zijn van passende en betaalbare zorg: jong of oud, nu en in de toekomst. Dat vraagt om samenwerking, aandacht voor de patiënt en ruimte voor iedereen die in de zorg werkt. Een gezonde samenleving vraagt ook om het nemen van verantwoordelijkheid voor onszelf en voor elkaar. Ons zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit, omdat we willen dat iedereen die zorg nodig heeft, daar toegang tot heeft. Onze zorg is van hoog niveau en het stelsel staat niet ter discussie, maar verbeteringen in het stelsel zijn nodig. Mensen maken zich zorgen, of de zorg van morgen nog wel geleverd kan worden en of deze betaalbaar blijft. Daar moeten we werk van maken.
Daarbij moeten we ook breder kijken naar gezondheid: onderwijs, sport, huisvesting, bestaanszekerheid en leefomgeving dragen allemaal bij. Kwetsbare mensen leven zeven jaar korter en vijftien jaar langer in minder goede gezondheid en kinderen die ongezond opgroeien staan veelal op een achterstand. Dat vinden we onacceptabel. We willen de zorg voor iedereen betaalbaar, beschikbaar en bereikbaar houden. Dat vraagt van de politiek goede en stevige keuzes en hervormingen, die tijd kosten en waarbij passende zorg de norm is.
Coronacrisis
De coalitiepartijen gebruiken de lessen uit de coronacrisis, zoals het belang van samenwerking, ontschotting en nieuwe (digitale) werkvormen, en maken zich klaar voor toekomstige gezondheidscrises door versterking van de pandemische paraatheid. Dit betekent een (Europese) inzet op onder andere onafhankelijkheid voor genees- en hulpmiddelen, het borgen van publieke belangen en het in overleg met experts instellen van zorgreserves. Daarnaast wil men een flexibele opschaling en inzet van de ic-capaciteit met name op personeel gebied. Ook staat voor ogen de publieke gezondheidszorg te versterken.
De coronacrisis heeft het uiterste van de zorg gevraagd en doet dat nog steeds. De werkdruk, het ziekteverzuim en de personeelstekorten zijn door de crisis nog verder verhoogd. Werken in de zorg moet aantrekkelijker worden. Daarom zijn de salarissen verhoogd. Van werkgevers vraagt dit daarnaast goed werkgeverschap, waaronder gerichte verbeteringen in waardering en de onregelmatigheidstoeslag. Een opleidingsakkoord in de Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT) sector ondersteunt dit. De coalitie zorgt voor meer zeggenschap, een aanpak van de regeldruk, goede (bij)scholing en een betere samenwerking tussen (in)formele zorgverleners. Ook moet meer uren werken in de zorg lonend zijn.
Preventie, sport en bewegen
Partijen willen meer aandacht voor preventie en een gezonde levensstijl, van jongs af aan. Het stimuleren van sport en bewegen maakt daar deel vanuit. En er worden extra investeringen beloofd in onderzoek naar en de aanpak van Alzheimer, obesitas en kanker.
Effectiviteit
Er wordt gekeken naar bewezen (kosten)effectiviteit in de Wet langdurige zorg (Wlz), Jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De rol van de huisartsen wordt versterkt en zij moeten daarvoor voldoende tijd en capaciteit hebben.
Herschikking zorglandschap
De planbare en acute zorg moet toekomstbestendig gemaakt worden. Aan de hand van de juiste zorg op de juiste plek krijgt de Nationale Zorgautoriteit de vraag regiobeelden op te stellen, die kunnen leiden tot een herschikking van het zorglandschap waarbij een integraal aanbod en passende zorg over domeinen heen voor iedereen in Nederland ongeacht woonplaats de normen zijn.
Ouderenzorg
Ouderen moeten gezond ouder kunnen worden in hun eigen of passende omgeving. Dat betekent onder andere inzetten op meer seniorenwoningen en andere woonvormen, levensloopbestendige woningen, mantelzorg, digitale zorg, domotica en valpreventie. Daarbij mag van mensen zelf ook iets verwacht worden. Wij stimuleren gemeenten om mogelijk kwetsbare ouderen vroeg in beeld te hebben en langer thuis wonen mede te faciliteren.
Voor een toekomstbestendige ouderenzorg wordt wonen en zorg stapsgewijs gescheiden zodat langer thuis wonen nog meer gestimuleerd wordt. Hierbij is expliciete aandacht voor innovatieve woonvormen en voor de mogelijkheid voor iedereen, ongeacht inkomen, om betaalbaar langer thuis te blijven wonen met zorg.
Partijen beloven dat zij zich blijven inzetten voor waardig ouder worden, allereerst door passende ouderenzorg. De maatschappelijke coalitie ‘Een tegen eenzaamheid’ wordt voortgezet. Daarnaast moedigt de coalitie de ontmoeting van jongeren en ouderen aan bijvoorbeeld door een vrijwillige maatschappelijke diensttijd en woonplekken waar jongeren betaalbaar kunnen samenleven met ouderen.
Contracteerproces
Een contract vormt de basis voor aanbieders en verzekeraars om afspraken te maken over passende zorg, betaalbaarheid en doelmatigheid. Partijen zeggen hiertoe het contracteerproces te willen verbeteren.
Samenvatting
De richting voor de eerstkomende jaren is bepaald. Nauwelijks of geen extra geld voor de zorg. Voor de autonome groei van de zorgvraag, onder invloed van de seniorenboom, geldt maar één gedachte: zo lang mogelijk, zo veel mogelijk thuis en een maximaal beroep op zelfzorg, mantelzorg, familiezorg en andere sociale verbanden. Er komt een minister voor wonen die een regiefunctie heeft. De feitelijke inspanningen om meer woningen te kunnen bouwen komen op het bord van, vooral, de gemeenten. Maar: dat was al zo. Woningcorporaties krijgen wat meer armslag, doordat de verhuurderheffing wordt afgeschaft, hoewel dat pas in 2023 begint. Verder:
- Geen stelselwijziging, wel verbeteringen in het bestaande stelsel.
- Versterking van pandemische paraatheid, versterking van de publieke gezondheidszorg.
- Meer aandacht voor preventie en het bevorderen van een gezonde levensstijl.
- Extra geld voor onderzoek naar en de aanpak van de ziekte van Alzheimer.
- Werken in de zorg moet aantrekkelijker worden, maar salarisverhogingen worden niet in het vooruitzicht gesteld.
- Van werkgevers wordt goed werkgeverschap gevraagd in de vorm van, onder meer, waardering.
- Meer uren werken in de zorg moet lonend zijn.
- Over de Wlz en Wmo wordt alleen maar gesproken in termen van kosteneffectiviteit. Anders gezegd: op extra geld moet niet worden gerekend.
- Hogere eigen bijdrage voor huishoudelijke hulp die mensen krijgen op voet van de Wmo.
- Zogenaamde regiobeelden kunnen leiden tot herschikking van het zorglandschap. In dit verband wordt gesproken over integraal aanbod en passende zorg over domeinen heen. Het staat er niet, maar denkbaar is dat de zorgkantoorregio’s hierin een rol krijgen.
- Van mensen zelf mag ook iets worden verwacht. Dit zinnetje kan moeilijk anders worden opgevat dan een beroep op zelfzorg, mantelzorg, familiezorg en de zorg van vangnetten in dorp, buurt en wijk.
- Er wordt ingezet op meer seniorenwoningen en andere (innovatieve) woonvormen. Maar waaruit die inzet zal bestaan, wordt niet uitgelegd.
- Aan gemeenten wordt de rol toegedicht om kwetsbare ouderen vroegtijdig in beeld te hebben en om langer thuis wonen mede te faciliteren. Dit is geen nieuws, want het hoort al bij het werk dat de gemeenten doen, onder gelding van de Wmo.
- Wonen en zorg worden stapsgewijs gescheiden. Dat is niet nieuw, maar vermoedelijk betekent het dat het wonen in een verpleeghuis zwaarder zal worden belast.
- Het contracteerproces tussen aanbieders en verzekeraars zal worden verbeterd. Maar een uitwerking van dit voornemen is nog niet voorhanden.
In januari volgt op het coalitieakkoord de regeringsverklaring en misschien levert dat weer nieuwe informatie op. En anders mogelijk het Kamerdebat daarover. Of weer wat later als bewindslieden aan de slag gaan. Maar de toon is gezet en die leidt, wat mij betreft, tot het beeld dat de muziek gevonden moet worden in anders organiseren en zeker niet in meer geld.
